Okul Fobisi (Okul Korkusu) ve Çözüm Önerileri

Okul fobisi, isminden anlaşılacağı üzere çocukların okula gitmek istememe veya gitmeme durumudur. Sorun, okuldan ve okulda bulunmaktan korkmak şeklinde kendini gösterir. Karıştırılmaması gereken nokta şudur: Çocuk herhangi bir sebeple okula gitmeyebilir ya da okulun ilk günlerinde uyum sorunları yaşayabilir. Bu sorunu “okul fobisi” olarak nitelendirebilmek için çocuğun okula gittiğinde; belirgin bir süre boyunca duygusal olarak huzursuzluk ve kaygı yaşadığının gözlemlenmesi gerekmektedir. Fiziksel belirtilerden bahsetmek gerekirse okul fobisi; karın ağrısı, sık idrara çıkma, bulantı, kusma şeklinde kendini gösterir. Kaygının çok yüksek olduğu durumlarda ise, panik atak belirtileri de gözlemlenebilir.

Okul fobisi her çocukta gözlemlenebilme ihtimali taşırken, riskli olarak tanımlanacak grubu ebeveynleri -bilhassa annesi- ile bağımlı ilişkiler geliştirmiş, endişeli ve fazlaca hassas çocuklar oluşturmaktadır. Bunlarla birlikte:

• Anne-babadan en az birinin şehir dışında çalışması
• Aile bireylerinden birinin ciddi bir hastalığa sahip olması
• Aile bireylerinden birinin can güvenliğinden endişe edilmesi (aile içi şiddet)
• Kısa süre önce bir yakının hayatını kaybetmesi
• Ailenin yakın bir geçmişte parçalanması
• Yakın zamanda bir kardeş sahibi olunması

Ve benzeri durumlar okul fobisinin temellini oluşturabilir.

Okul korkusu, genel itibariyle eğitim-öğretim yılının başında ortaya çıksa da istisnai olarak sene içinde de görülebilir. Korkunun ani olarak ortaya çıktığı durumlarda, çocuğun/ergenin okul ortamı, okula ulaşım süreci, arkadaşlıkları ve öğretmen ilişkileri incelenmelidir.

Okul fobisinin ortaya çıkmaması için önleyici önerileri sıralamak gerekirse:

• Okul hayatı ile birlikte bir çocuğun her alanda sağlıklı gelişim sergileyebilmesinin ön koşulu mutlu ve huzurlu bir aile ortamı ve koşulsuz kabul ile sevgi gösteren aile bireyleridir.
• Okula olan olumlu yaklaşımınızı, eğitime verdiğiniz önemi ve bunlara bağlı olarak çocuğunuzla gurur duyduğunuzu ona hissettirin.
• Okula devam konusunda tutarlı ve kararlı olun.
• Çocuğunuzun okul dışı aktivitelerini destekleyin.
• Öğretmeni ile sağlıklı ilişkiler kurarak okul yaşamı ile doğrudan ilgilenin.

Bütün çabalara rağmen okul fobisi ile karşı karşıya kalındığında, işe yarayabilecek çözüm önerileri aşağıda sıralanmıştır:

Anne-Babalar İçin Çözüm Önerileri

• İlk ve öncelikli kural; çocuğu -bilhassa şımarıklıkla- suçlamaktan kaçının.
• Durumun geçici olduğunu anlatın ve hissettirin.
• Okula gitmesi konusunda ailece ısrarlı ve kararlı olun. Kararlı olduğunuzu sözel olarak ve beden dilinizle yansıtın. Devamsızlık yapmasına mümkün olduğu kadar müsaade etmeyin. Okuldan ne kadar uzak kalırsa, uyum sağlaması o denli güçleşecektir.
• Çoğu psikolojik sorunda olduğu gibi önemli olan temelde yatan sebebi bulmaktır. Çocuğunuza ne hissettiğine dair direkt sorular sorun, onu anladığınızı hissettirin. Sınıf öğretmeni ve okul psikolojik danışmanı ile işbirliği yapın.
• Davranış değişikliklerini gözlemleyin, bu sizi sorunun kaynağına götürebilir.
• Okul fobisini tetikleyen sorun evdeki ortamdan kaynaklanıyorsa, bu duruma çözüm bulmaya çalışın.
• Aile bireylerinden birine bağımlılık söz konusu ise, diğer ebeveyn tarafından okula götürülmesini ya da servis kullanmasını sağlayın. Vedalaşmalarınızı kısa tutun.
• Çocuğunuzdan ayrılırken kaygı duyuyorsanız, bunu hissetmemesi için çaba gösterin, ayrıca bu konuda profesyonel yardım almanız yaşam kalitenizi yükseltecektir.

Öğretmenler İçin Çözüm Önerileri

• Okulun ilk günü ve ilerleyen günlerde yaptığınız gözlemler doğrultusunda okul fobisi potansiyeli taşıyan çocukların bu eğilimlerini destekleyecek ifadelerden kaçının. “Ödevini yapmayan okula gelmesin vb.”
• Çocuğun bir süre ona eşlik eden aile bireyi ile derse katılımına müsaade edin, süreç içerisinde çocuğun yakınını kademeli olarak sınıftan uzaklaştırın. Örneğin, önce aile bireyinin arka sırada oturmasını isteyin, sonrasında sınıfın dışında kapının yakınında beklemesini sağlayın, bir süre sonra da okul bahçesine geçmesini önerin.
• Çocuğun rahatlamasını sağlayacak sınıf içi etkinlikler düzenleyin, sınıf ortamında mutlu olabilmesi adına düzenlemeler yapın.
• Çocuğu rahatlatma süreci tamamlandıktan sonra sınıf içi görevler vermeyi deneyerek, çocuğun sınıf içindeki önemini ve gerekliliğini hissetmesine yardımcı olun.

Okul rehberlik servisi ile işbirliği yapmanıza ve bu önerilere rağmen çözüme ulaşamamanız halinde uzman bir çocuk psikoloğundan yardım almayı deneyin.

Okul fobisi ile ilgili kitap önerisi için tıklayınız.

Sağlıklı ve mutlu çocuklar yetiştirebilmek dileğiyle…

Yararlanılan Kaynaklar:

1. Prof. Dr. Haluk Yavuzer, Okul Çağı Çocuğu, 2014
2. Prof. Dr. Haluk Yavuzer, Çocuğu Anlamak ve Tanımak, 2014
3. Doç. Dr. Mücahit Öztürk, 99 Sayfada Okul Fobisi, 2014